Zestaw radiowęzłowy ZR-04 był produkowany w latach 80. XX wieku przez Zrzeszenie Przedsiębiorstw Przemysłu Elektronicznego Unitra. Był to okres schyłkowy Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, co miało przełożenie na skalę i sposób produkcji dóbr konsumpcyjnych. Społeczeństwo ubożało, a gospodarka krajowa mierzyła się z licznymi problemami. Tym samym okres ten dla przemysłu elektrotechnicznego wiąże się z wyraźnym spowolnieniem w porównaniu z dynamicznym rozwojem w latach 70. XX wieku. Zestaw radiowęzłowy ZR-04 jest materialnym świadectwem tego stanu. Nie jest oryginalnym urządzeniem, zaprojektowanym od podstaw, ale aparatem skonstruowanym z nadwyżek produkcyjnych. W jednym korpusie zamknięto kilka urządzeń spełniających komplementarne funkcje – każde z nich było produkowane przez inne przedsiębiorstwo wchodzące w skład Unitry. W zestawie radiowęzłowym ZR-04 znalazły się: magnetofon MK 232P Automatic, produkowany przez zakłady Unitra Lubartów na licencji Grundiga; radio samochodowe Safari 5 SMP 502, pochodzące z fabryki Diora w Dzierżoniowie; gramofon G-902fs Emanuel łódzkiej Foniki oraz wzmacniacz Elektronika.
Zestaw radiowęzłowy to podstawowa część systemu radiofonii przewodowej. Stanowi stację wyjściową pozwalającą na stworzenie, nadanie i wzmocnienie programu w formie sygnałów elektrycznych przesyłanych za pomocą kabli do urządzeń odbiorczych, takich jak głośniki. Wspomniany zestaw pozwala na obsługę zespołu urządzeń nagłośnienia wbudowanego w infrastrukturę budynków użyteczności publicznej, takich jak szkoły, internaty, urzędy, dworce czy też takich, których działalność związana jest z życiem społecznym – zakładów pracy, więzień, lub sklepów wielkopowierzchniowych. Tym samym radiowęzeł, za pomocą urządzeń wbudowanych, jak również dzięki możliwości podłączenia mikrofonu, pozwala na przekazywanie złożonych treści wykorzystujących bezpośrednie komunikaty i nagrania muzyczne.
Pojawienie się urządzeń tego typu przypada na lata 20. XX wieku, kiedy opracowano pierwsze głośniki tubowe i megafony, wykorzystane niemal od razu do nagłośnienia miejsc publicznych, takich jak place zgromadzeń czy stadiony. Wraz z rozwojem urządzeń nagłaśniających dających się wykorzystać w salach kinowych, pracowano nad systemami wzmacniania sygnału elektrycznego, co pozwoliło na zwielokrotnienie siły głosu. W tym czasie system radiowęzłowy wprowadzono do szkół w Stanach Zjednoczonych, zaś w Związku Radzieckim wykorzystywano go na potrzeby propagandy w zakładach pracy, na ulicach i w kołchozach (stąd proste głośniki z pokrętłem regulacji siły głosu nazywa się kołchoźnikami). W krajach socjalistycznych systemy takie miały szerokie zastosowanie od lat 50. do lat 70. XX wieku, kiedy zaczęły je wypierać nowe środki komunikacji.

Opracowanie: Filip Wróblewski